BU KÜLTÜR HAZİNELERİMİZE SAHİP ÇIKMAK GEREKİR
TESCİLİ YAPILARAK İLÇE KÜLTÜREL ZENGİNLİĞİNE KAZANDIRILABİLİR
COĞRAFİ İŞARET TESCİLİNİ ALMAK İÇİN TÜRK PATENT VE MARKA KURUMU 'NA BAŞVURU YAPILABİLİR
Kaftan Entari, Develi Zile kasabasının hanımlarının bir asırdan fazla geçmişe dayanan giyim kültürüdür.
Türkiye’de birçok yörelerde bindallı, dökümlü… adı altında giyimler vardır. Hiç birisi Kaftan Entarinin ağırlığını ve zenginliğini tutamaz. Kaftan Entari ayrı bir incelik göz nuru ve sanat değerindedir. Zile hanımları kaftan entarinin işlemesini daha gaz yağı, elektrik gibi aydınlanma araçları olmadan idare ışıklarında işlenmiştir.
Günümüzde kadın ve erkek giyimi modaya göre şekillendiğinden geleneksel giysiler, günlük kullanımda terk edilmiş olmalarına karşın yöresel özellikler taşıdıklarından Yöresel kıyafetler genellikle halk oyunları ekipleri tarafından kullanılmakta, resmi bayramlarda, kutlamalarda, kurtuluş günlerinde, şenliklerde, festivallerde, karşılamalarda, uğurlamalarda ve İl ya da İlçenin temsil edildiği hemen her yerde sergilenmektedir.
Özellikle kına geceleri ve özel günlerde de günlük giysilerin dışında özel giysilerin giyilmesi bir gelenek olarak sürdürülmektedir. Bu geleneğe göre Mahalli giysilerimiz arasında Develi-Zile Kaftan entari yöremizde özel giysi olarak en çok özellik taşıyanlar arasındadır.
Geçmişten günümüze yörenin taşımış olduğu kültürel birikimin somut bir göstergesi olan bu kıyafetlerin halk oyunları ile bütünlük içerisinde sergilenmesi önemlerini daha da artırmaktadır.
Yıllardır anneden kıza, kayınvalideden geline aktarılan bir gelenek olarak kullanımına devam edilen Zile Kaftan Entari, yöresel bir giysi olarak Coğrafi İşaret olması sebebiyle son derece önemlidir.
Bu kültürel değerimize Coğrafi İşaret alınmasıyla yıllardır devam eden kültürümüzü koruma altına almakla beraber, bizden sonraki kuşaklara da aktarılmasını sağlayarak bu kültürümüzü devam ettirmiş olacağız
Develi İlçesinde Belediye ve Kaymakamlığın desteklediği Yöresel kıyafetlerin korunması çalışması kapsamında başlatılan çalışmalar sonucunda 12 adet Zile kaftan entari takımı yapılarak ilçedeki çeşitli sunumlarda, Kayseri, Ankara ve İstanbul’daki organizasyonlarla ilgililere tanıtılmıştır.
2011 yılında Zile kaftan entarisinin minyatürü olan Zile bebeklerinin de istihdama yönelik kurslar statüsünde ilçeye ekonomik katkı sağlaması çalışmaları yapılmıştır Unutulmaya yönelik el sanatları ve kültürel değerlerin de bu vesile ile korunmaya alınmasına katkı sağlanabilir.
Elbisenin Kısımları
BİRİNCİ KISIM: Fes, tepelik (Gümüş) önünde 15-20 tane gerçek altın veya sarı sıralı cıngıl. Fesin arka tarafında ince bellik püskül sarkıtılır.Fes keçeden yapılmıştır.Gümüş tepelik ve sıralı çıngıllar kullanılmıştır.Bellikler için siyah orlon ve renkli orlonlar ponpon için kullanılmıştır. Giyildiğinde saçlardan iki tarafa da ayrıca uzatılır.
İKİNCİ KISIM: En içte üç etek entari, üstüne cüppe sonra kaftana uzanan salta.Üstü boğaza bağlı önlük (Orcalık) , önlük bağı ile iki taraftan bele bağlanır.En içte üç etek entari ve alt ve üst kısımdan oluşmuştur.Üst bölüm için keten kumaş kullanılmıştır.Üç eteğin alt kısmı tırıldan oluşmuştur.Cüppe kısmı siyah keten kumaştan çalışılmış,kol ve beden işlemeleri merserize ipliklerden (sarı,bordo,yeşil,sim,pul) desen çalışması yapılmıştır.Önlük alt ve üst bölüm olarak iki kısımdan oluşmuştur. Kaftanda olduğu gibi önlüğün alt ve üst kısımları işlenmiştir.Önlük bağları yün ipliklerden örülerek önden arkaya doğru bağlamak için kullanılın kuşaklardan oluşmaktadır.Kaftan ve önlük kenarlarında sim sırma kullanılmıştır.
ÜÇÜNCÜ KISIM: En altta paçası büzgülü geniş don (Kadife veya çuhadan). Kaftanın kolları,önlük (Orcalık),ön eteğin kenarları kök boyası ile boyanan solmaz has ipliklerle uyumlu işlenir. İşlemeler zengin bir renk görünümü canlılığı taşır.Bol kesimden kadife kumaş kullanılarak şalvar çalışması yapılmıştır.
Bel kısmına ayrıca gümüş kemer takılır. Gümüş kemerin üzerine kıstırmalı şal bağlanır.
Kaftan entariyi her kadın kendi başına giyemez. Onu özel beceriye sahip yetişmiş hanımlar yapar. Parçaların önden arkadan atkılı bağlama biçimi vardır. Buna kısa çalım denir. Giyim işi işbirliği ile 2-3 hanımla daha uyumlu alımlı olur.
Kaftan Entari günlük giyecek değildir. Düğün Nişan gibi özel günlerde giyilir. Kaftan Entarinin altına giyilecek ayakkabı yüksek ökçeli olur. Develi – Zile de her evde bir takım Kaftan Entari vardır. Bunlar anneden kıza ve geline hatıra kalır. Sandıklarında özel itina ile saklanır. Şimdi bu elbiseleri işleyende yok üreten de. Kaftan Entarinin işlenmesinde kök boyası ile boyanan has kıvratma iplikleri kullanılır.
1956 yılında Yapı Kredi Bankasının organize ettiği Milli Kıyafet sergisinde Develi – Zile Kaftan Entari Kıyafeti birinci seçilmiştir. Haftalarca Kızılay Şubesinde vitrinde görünüme açılmıştır.
Develi/ Zile’ye has olan kaftan entari biçim,dik,m ve işlemesinde en çok emek veren rahmetli kadınlarımız..
1-Hocaların Reyhane Hala (Zileli/Tancuay)
2-Hanifi Dayının Halime Hala
3-Alnıdeliğin Reyhane hala (Barshan)
4-Nazik Nene (Özmen)
5-Mırtiler’in Zeynep Nene (Akgül)
6- Bakkal Ali'nin Ümüs Hala (Sümengen/Angay)
Son yıllara kadar Kaftan entari giyim kuşamında becerikli usta hanımlar da şunlardır.
1-Nazik Ayşe Özmen
2- Şakir Emine Metin/Aydın
3- İmral Bayraklar/Taş
4-Münevver Barshan/Çalışka
Kaynak: Mustafa Taş- Eğitimci yazar Derleyen ve arşiv İbrahim Kozanoğlu
Nezir Ötegen
TESCİLİ YAPILARAK İLÇE KÜLTÜREL ZENGİNLİĞİNE KAZANDIRILABİLİR
COĞRAFİ İŞARET TESCİLİNİ ALMAK İÇİN TÜRK PATENT VE MARKA KURUMU 'NA BAŞVURU YAPILABİLİR
Kaftan Entari, Develi Zile kasabasının hanımlarının bir asırdan fazla geçmişe dayanan giyim kültürüdür.
Türkiye’de birçok yörelerde bindallı, dökümlü… adı altında giyimler vardır. Hiç birisi Kaftan Entarinin ağırlığını ve zenginliğini tutamaz. Kaftan Entari ayrı bir incelik göz nuru ve sanat değerindedir. Zile hanımları kaftan entarinin işlemesini daha gaz yağı, elektrik gibi aydınlanma araçları olmadan idare ışıklarında işlenmiştir.
Günümüzde kadın ve erkek giyimi modaya göre şekillendiğinden geleneksel giysiler, günlük kullanımda terk edilmiş olmalarına karşın yöresel özellikler taşıdıklarından Yöresel kıyafetler genellikle halk oyunları ekipleri tarafından kullanılmakta, resmi bayramlarda, kutlamalarda, kurtuluş günlerinde, şenliklerde, festivallerde, karşılamalarda, uğurlamalarda ve İl ya da İlçenin temsil edildiği hemen her yerde sergilenmektedir.
Özellikle kına geceleri ve özel günlerde de günlük giysilerin dışında özel giysilerin giyilmesi bir gelenek olarak sürdürülmektedir. Bu geleneğe göre Mahalli giysilerimiz arasında Develi-Zile Kaftan entari yöremizde özel giysi olarak en çok özellik taşıyanlar arasındadır.
Geçmişten günümüze yörenin taşımış olduğu kültürel birikimin somut bir göstergesi olan bu kıyafetlerin halk oyunları ile bütünlük içerisinde sergilenmesi önemlerini daha da artırmaktadır.
Yıllardır anneden kıza, kayınvalideden geline aktarılan bir gelenek olarak kullanımına devam edilen Zile Kaftan Entari, yöresel bir giysi olarak Coğrafi İşaret olması sebebiyle son derece önemlidir.
Bu kültürel değerimize Coğrafi İşaret alınmasıyla yıllardır devam eden kültürümüzü koruma altına almakla beraber, bizden sonraki kuşaklara da aktarılmasını sağlayarak bu kültürümüzü devam ettirmiş olacağız
Develi İlçesinde Belediye ve Kaymakamlığın desteklediği Yöresel kıyafetlerin korunması çalışması kapsamında başlatılan çalışmalar sonucunda 12 adet Zile kaftan entari takımı yapılarak ilçedeki çeşitli sunumlarda, Kayseri, Ankara ve İstanbul’daki organizasyonlarla ilgililere tanıtılmıştır.
2011 yılında Zile kaftan entarisinin minyatürü olan Zile bebeklerinin de istihdama yönelik kurslar statüsünde ilçeye ekonomik katkı sağlaması çalışmaları yapılmıştır Unutulmaya yönelik el sanatları ve kültürel değerlerin de bu vesile ile korunmaya alınmasına katkı sağlanabilir.
Elbisenin Kısımları
BİRİNCİ KISIM: Fes, tepelik (Gümüş) önünde 15-20 tane gerçek altın veya sarı sıralı cıngıl. Fesin arka tarafında ince bellik püskül sarkıtılır.Fes keçeden yapılmıştır.Gümüş tepelik ve sıralı çıngıllar kullanılmıştır.Bellikler için siyah orlon ve renkli orlonlar ponpon için kullanılmıştır. Giyildiğinde saçlardan iki tarafa da ayrıca uzatılır.
İKİNCİ KISIM: En içte üç etek entari, üstüne cüppe sonra kaftana uzanan salta.Üstü boğaza bağlı önlük (Orcalık) , önlük bağı ile iki taraftan bele bağlanır.En içte üç etek entari ve alt ve üst kısımdan oluşmuştur.Üst bölüm için keten kumaş kullanılmıştır.Üç eteğin alt kısmı tırıldan oluşmuştur.Cüppe kısmı siyah keten kumaştan çalışılmış,kol ve beden işlemeleri merserize ipliklerden (sarı,bordo,yeşil,sim,pul) desen çalışması yapılmıştır.Önlük alt ve üst bölüm olarak iki kısımdan oluşmuştur. Kaftanda olduğu gibi önlüğün alt ve üst kısımları işlenmiştir.Önlük bağları yün ipliklerden örülerek önden arkaya doğru bağlamak için kullanılın kuşaklardan oluşmaktadır.Kaftan ve önlük kenarlarında sim sırma kullanılmıştır.
ÜÇÜNCÜ KISIM: En altta paçası büzgülü geniş don (Kadife veya çuhadan). Kaftanın kolları,önlük (Orcalık),ön eteğin kenarları kök boyası ile boyanan solmaz has ipliklerle uyumlu işlenir. İşlemeler zengin bir renk görünümü canlılığı taşır.Bol kesimden kadife kumaş kullanılarak şalvar çalışması yapılmıştır.
Bel kısmına ayrıca gümüş kemer takılır. Gümüş kemerin üzerine kıstırmalı şal bağlanır.
Kaftan entariyi her kadın kendi başına giyemez. Onu özel beceriye sahip yetişmiş hanımlar yapar. Parçaların önden arkadan atkılı bağlama biçimi vardır. Buna kısa çalım denir. Giyim işi işbirliği ile 2-3 hanımla daha uyumlu alımlı olur.
Kaftan Entari günlük giyecek değildir. Düğün Nişan gibi özel günlerde giyilir. Kaftan Entarinin altına giyilecek ayakkabı yüksek ökçeli olur. Develi – Zile de her evde bir takım Kaftan Entari vardır. Bunlar anneden kıza ve geline hatıra kalır. Sandıklarında özel itina ile saklanır. Şimdi bu elbiseleri işleyende yok üreten de. Kaftan Entarinin işlenmesinde kök boyası ile boyanan has kıvratma iplikleri kullanılır.
1956 yılında Yapı Kredi Bankasının organize ettiği Milli Kıyafet sergisinde Develi – Zile Kaftan Entari Kıyafeti birinci seçilmiştir. Haftalarca Kızılay Şubesinde vitrinde görünüme açılmıştır.
Develi/ Zile’ye has olan kaftan entari biçim,dik,m ve işlemesinde en çok emek veren rahmetli kadınlarımız..
1-Hocaların Reyhane Hala (Zileli/Tancuay)
2-Hanifi Dayının Halime Hala
3-Alnıdeliğin Reyhane hala (Barshan)
4-Nazik Nene (Özmen)
5-Mırtiler’in Zeynep Nene (Akgül)
6- Bakkal Ali'nin Ümüs Hala (Sümengen/Angay)
Son yıllara kadar Kaftan entari giyim kuşamında becerikli usta hanımlar da şunlardır.
1-Nazik Ayşe Özmen
2- Şakir Emine Metin/Aydın
3- İmral Bayraklar/Taş
4-Münevver Barshan/Çalışka
Kaynak: Mustafa Taş- Eğitimci yazar Derleyen ve arşiv İbrahim Kozanoğlu
Nezir Ötegen