Nezir Ötegen’in 13.09.2021 Günkü Metropol Haber araştırma yazısı
Bakırdağı, Kayseri’nin Develi ilçesi ile Adana’nın Feke ilçesi sınırında 2743 m yüksekliği ile
yörenin yüksek dağlarından biridir.
Bakırdağ Nahiyesinin önceki ismi Taşçı idi ve Nahiye iken 28 Köy bağlı idi. Develi Merkeze 28 Köy, Tomarza Nahiyesine 37 Köy, Yahyalı Nahiyesine 18 Köy olmak üzere, Develi İlçesine 107 Köy bağlı idi. Daha sonradan Bakırdağı Köy statüsüne geçti. 1940 lı yıllarda Bakırdağ Nahiyesi Merkezine bağlı Köyler; Taşçı Nahiye Merkezi, Avlağa, Ayşepınar, Beşkardeş, Cambaz, Çadıryeri, Çataloluk, Çukuryurt, Dereşimli, Eşebit, Havadan, Hoşça, Hüseyinli, İmamkulu, Kale, Köseler, Kiske, Künyeikebir, Künyeisağır, Melengi, Oluk, Punku, Saraycık, Sarıkaya, Satı, Şıhlı, Yeniköy, Yenice olmak üzere 28 köy bağlı idi.
BİLİMSEL ARAŞTIRMA ÇALIŞMA KONUSU: BAKIR DAĞI (DEVELİ KAYSERİ) LİKEN VE LİKENİKOL FUNGUS ÇEŞİTLİLİĞİ
Erciyes Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümünden Prof. Dr. Mehmet Gökhan Halıcı Başkanlığında, Prof. Dr. Ahmet Aksoy ile Arş. Gör. Mustafa Kocakaya’nın da araştırmacı olarak katıldığı ve 2011 yılında yürütülen Bakırdağı (Develi, Kayseri) Liken Ve Likenikol Fungus Çeşitliliği konulu Proje İlçemiz ve bölgemiz açışından bilimsel araştırmalara ışık tutması bakımından önem arz etmektedir.
Yapılan bilimsel çalışmada; Kayseri ve Adana ili sınırları içerisinde kalan Bakırdağı’nın liken ve likenikol
fungus komposizyonu ortaya konmuştur. 25 lokaliteden toplananan liken ve likenikol fungus örneklerinin teşhisleri sonucu 134 liken ve likenikol fungus taksonu (tür ve tür altı) tespit edilmiştir.
ÇALIŞMANIN TEMEL HEDEFİ, ülkemizin biyoçeşitliliğini meydana getiren önemli gruplardan biri olan likenlerin Türkiye’deki dağılımının belirlemesine katkıda bulunmaktır. Likenlerin diğer ekonomik önemlerinin yanında hava kirliliğinin belirlenip izlenmesinde kullanılmaları onların ekolojik yönden de önemlerini ortaya koymaktadır. Ayrıca son yıllarda küresel ısınmanın biyoçeşitlilik üzerindeki etkilerinin araştırılmasına ilişkin projelerde likenlerin yayılışı üzerinde önemle durulmaktadır.
YENİ LİKEN: HALICI & CANDAN ADI BİLİM DÜNYASINA TANITILDI
Çalışma alanından Arthonia anatolica Halıcı & Candan adı verilen bir adet yeni likenikol fungus türü bilim dünyasına tanıtılmıştır.
Teşhis edilen 7 takson Türkiye için yeni kayıttır: Günümüze kadar Bakırdağı’ndan herhangi bir liken kaydı yoktur. Dolayısıyla rapor edilen taksonların hepsi çalışma alanı için yeni kayıt durumundadır. Aynı zamanda çalışma alanında tespit edilen cins, tür ve tür altı kategorilere ait taksonların teşhisi için teşhis anahtarı sunulmuştur.
BAZI LİKENLER 1000 YILIN ÜZERİNDE YAŞAYARAK KAYA YÜZEYLERİNİ TARİHLENDİRMEDE YARARLI OLABİLİRLER.
Büyüme hızı bu likenlerde oldukça düşüktür. Likenler günümüzde funguslar olarak sınıflandırılmaktadırlar ve dünyada 13.500 ve 17.000 arası liken türü olduğu tahmin edilmektedir. Dünyanın pek çok bölgesi yeterince araştırılmadığından dolayı çok daha fazla sayıda liken türünün olması tahmin edilebilir bir durumdur.
LİKENLERİN HAVA KİRLİLİĞİNİN BELİRLENMESİNDE OLDUKÇA ETKİLİ BİYOİNDİKATÖRLER OLDUĞU, içerdiği liken asitlerinin antimikrobiyal etkileri olduğu göz önüne alınırsa ülkemizin liken çeşitliliğinin ortaya konmasının ne kadar önemli olduğu aşikârdır. Buna benzer detaylı çalışmalar ülkemizde daha fazla gerçekleştirilmesi halinde, ülkemizin tahmin edilen zengin liken ve likenikol fungus komposizyounu daha iyi ve doğru bir şekilde belirlenecektir.
BAKIRDAĞINDAKİ BAZI LİKEN ÇEŞİTLERİ VE DÜNYADAKİ YAYILIŞLARI:
ASPİCİLİA CANDİDA (ANZİ) HUE: Develi, Kiske (Yaylacık) Köyü üzeri, Pinus nigraQuercus karışık ormanı, kalkerli kayalar üzerinde bulunur. Dünya’daki Yayılışı: Avrupa’da Alp sıra dağlarında ve K. Amerika’nın alpin bölgelerinde
Bilinmektedir.
ASPİCİLİA RECEDENS (TAYLOR) ARNOLD: Develi, Gürümze-Kiske köyleri arası, step vejetasyonu, Astragalus toplulukları, kalker ana kaya-serpantin geçiş bölgesi, Dünya’daki Yayılışı: Almanya
BELLEMEREA CİNEREORUFESCENS (ACH.) CLAUZADE & CL. ROUX: Develi, Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra-Juniperus ormanı, Dünya’daki Yayılışı: Almanya, K. Amerika, İskoçya
CALOPLACA ADELPHOPARASİTİCA NİMİS & POELT: Develi, Dereşimli köyü çevresi, dere kenarı, Dünya’daki Yayılışı: İtalya
CALOPLACA BULLATA (MÜLL. ARG.) ZAHLBR.: Develi, Çataloluk Köyü üzeri, Quercus ormanı, Dünya’daki Yayılışı: İran ve Orta Asya gibidir.
NOT: Bu çalışmada emeği geçen katkısı olan başta Erciyes Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümünden Prof. Dr. Mehmet Gökhan Halıcı ve Prof. Dr. Ahmet Aksoy ile Arş. Gör. Mustafa Kocakaya’ya teşekkür eder çalışmalarında başarıları Saygılarımla arz ederim. Nezir Ötegen